Toen het huidige kabinet nog maar net was aangetreden, ontstond grote onrust over wat Hans Spekman noemde “een nivelleringsfeestje”: het sterk inkomensafhankelijk maken van de ziektekostenpremies, zodat mensen met een hoger inkomen meer zouden betalen. Vooral binnen de VVD, maar niet alleen daar, liep de weerstand zozeer op, dat het feestje werd afgeblazen.
Nu, een ruim jaar verder, lijkt het vooral de PvdA te zijn die wordt afgestraft voor regeringsdeelname. En het zou mij niet verbazen dat daar, naast zulke missers als de aanschaf van de JSF (voor wie zou dat eigenlijk een feestje zijn?) ook gevoelens rond nivellering een rol in spelen. En wel aan twee kanten.
Aan de ene kant verschilt (of verschilde?) een belangrijk deel van onze potentiele achterban niet zoveel van de VVD-achterban – in die zin, dat ze een redelijk tot goed betaalde baan hebben of hadden, een eigen huis –al dan niet nog met hypotheek–, een beetje spaargeld etc. Zij behoren daarmee tot wat de econoom Galbraith al een jaar of 20 geleden noemde de “tevreden klasse” – degenen die hebben geprofiteerd van de economische groei van de laatste decennia van de vorige eeuw en die daardoor nu iets hebben. En dus iets te verliezen. Voor hen is nivellering geen feestje.
Aan de andere kant zijn er –dat is een bekend verhaal– degenen die niet geprofiteerd hebben van de economische groei. Ook zij vorm(d)en een belangrijk deel van onze potentiele aanhang. Hen hadden we wellicht weer een beetje aan ons kunnen binden –terughalen van SP en PVV– met dat nivelleringsfeestje. Maar dat ging dus niet door.
Ooit slaagde de PvdA erin, deze twee groepen, met zulke tegenstijdige belangen, te verenigen. Misschien wel omdat de belangen minder ver uit elkaar lagen, maar waarschijnlijk ook omdat we een beter verhaal hadden – en dat ook in daden omzetten.
Ik denk dat we nog steeds een goed verhaal kunnen hebben, en dat we er ook werk van moeten maken. En ik denk dat dat verhaal is gevat in het mantra van de jaren ’70 – met een verandering. In plaats van “kennis, macht en inkomen” moeten we “kennis, macht en vermogen” gaan spreiden.
In termen van vermogen bezit in Nederland de rijkste 10% ruim 60% van het totaal, terwijl de armste 10% alleen maar schulden heeft (Zie p2 van mijn storify-verslag van de WRR-lecture 2013). En op wereldschaal is het nog veel schever. Wat mij betreft moeten we daar wat aan gaan doen. Niet uit afgunst, maar omdat juist hier een eerlijke verdeling niet alleen socialer is, maar ons ook economisch sterker maakt.
Daarom: laten we een nieuw nivelleringsfeestje gaan voorbereiden. De vermogensaanwasdeling, waarop het in de jaren ’70 misliep, opnieuw doordenken en vervolgens invoeren (het balletje dat Diederik Samsom begin maart in een interview met het FD opgooide, is maar een begin). Het vrije verkeer van kapitaal aan banden. En natuurlijk: de successierechten (erf- en schenkbelasting) in een progressiever tarief – tot 100%. En laat de VVD dan, als compensatie, lekker goede sier maken met denivellering op het gebied van inkomens. Dat komt vanzelf terug.
Bovenstaande verscheen (afgezien van een paar kleine aanvullingen en correcties) eerder in "Vooruit", het afdelingsblad van de PvdA Rijswijk.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten